Τι είναι οι Αγχώδεις Διαταραχές;

Εάν ζητηθεί από δύο ανθρώπους με αγχώδη διαταραχή να την περιγράψουν, είναι πιθανόν να δώσουν διαφορετικές περιγραφές. Ο ένας μπορεί να φοβάται να μιλήσει δημοσίως ενώ ο άλλος να διακατέχεται από έντονο φόβο απλά και μόνο με τη σκέψη ότι θα ταξιδέψει με αεροπλάνο. Κάποιος άλλος ίσως να περιγράψει τον εαυτό του σαν «μονίμως ανήσυχο» επειδή φοβάται το καθετί ενώ ένας άλλος μπορεί να βιώνει απρόσμενα επεισόδια πανικού, με λαχάνιασμα, εφίδρωση και πόνους στο στήθος. Πολλοί άνθρωποι επίσης θα μπορούσαν να αναφέρουν προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο.

Γιατί παρατηρείται τέτοια ποικιλία συμπτωμάτων; Αυτό συμβαίνει επειδή οι αγχώδεις διαταραχές δεν αποτελούν στην πραγματικότητα μια και μοναδική κατάσταση, αλλά μάλλον ένα φάσμα αλληλένδετων δυσλειτουργιών που συμπεριλαμβάνουν κρίσεις πανικού, διαταραχή πανικού, φοβίες, ψυχαναγκαστική διαταραχή, μετατραυματική αγχώδη διαταραχή, γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, άγχος εξαιτίας ιατρικών προβλημάτων, και άγχος που προκαλείται από ουσίες.

Πάντως, κάποιες ανισορροπίες στη χημεία του εγκεφάλου, θεωρείται ότι αποτελούν τη βάση για αρκετές αγχώδεις διαταραχές, γεγονός που μας βοηθάει να καταλάβουμε γιατί περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους που πάσχουν από μία αγχώδη διαταραχή έχουν και κάποια άλλη. Αν και κάθε αγχώδης διαταραχή έχει τα δικά της συμπτώματα, υπάρχουν μερικά συμπτώματα που είναι κοινά σε όλες.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι μόνο οι άνθρωποι που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές έχουν αυτά τα συμπτώματα ενώ οι υπόλοιποι δεν τα εκδηλώνουν ποτέ. Κάποια στιγμή, οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται φοβισμένοι, σε υπερένταση, ή αρκετά αγχωμένοι ώστε να λαχανιάζουν. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι άτομα που δεν πάσχουν από κάποια αγχώδη διαταραχή αντιδρούν με αυτόν τον τρόπο όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με πραγματικές απειλές. Για παράδειγμα, όταν καίγεται το διπλανό σπίτι, ή το αυτοκίνητο κάποιου χαλάει και μένει μόνος και αβοήθητος σε μια ερημική εθνική οδό στις 3 το πρωί, το άγχος μπορεί να γίνει ναυαγοσώστης, παρακινώντας τον να εγκαταλείψει το χώρο κοντά στο φλεγόμενο σπίτι ή να καλέσει την αστυνομία για βοήθεια. Οι άνθρωποι όμως που πάσχουν από αγχώδεις διαταραχές βιώνουν φόβο και έντονη ανησυχία σε συνηθισμένες και σχετικά ακίνδυνες καταστάσεις. Για παράδειγμα, ενώ κλείνουν το πληκτρολόγιο ενός υπολογιστή, μπορεί να φοβηθούν ότι θα κολλήσουν έναν απειλητικό για τη ζωή τους ιό (Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή). Ίσως να διακατέχονται σχεδόν κάθε μέρα από το φόβο ότι θα τους συμβεί ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, ότι θα χάσουν τη δουλειά τους, ότι τα παιδιά τους δεν θα τα πάνε καλά στο σχολείο, ή θα αντιμετωπίσουν άλλα προβλήματα που θεωρητικά μπορεί να συμβούν αλλά στην πραγματικότητα είναι απίθανο (σύμπτωμα γενικευμένης αγχώδους διαταραχής). Άνθρωποι με αγχώδεις διαταραχές είναι υπερευαίσθητοι στον ενδεχόμενο κίνδυνο, αλλά η υπερβολική εγρήγορση στην οποία βρίσκονται δεν εξυπηρετεί στην πραγματικότητα κάποιο σκοπό. Θέτουν θα λέγαμε το νευρικό σύστημα σε υπερλειτουργία χωρίς κάποιο ουσιαστικό λόγο. Ένας άνθρωπος μπορεί να ζήσει με ήπιας μορφής αγχώδη διαταραχή χωρίς να αντιμετωπίζει ιδιαίτερο πρόβλημα. Όταν όμως το άγχος είναι τόσο έντονο που να δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινή του ζωή, η θεραπεία είναι συνήθως ο μόνος τρόπος για να ελέγξει τη διαταραχή. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία, ή συνδυασμό και των δύο. Χωρίς θεραπεία, είναι πιθανόν η διαταραχή να επιδεινωθεί ή ο πάσχων να εκδηλώσει και κάποια άλλη αγχώδη διαταραχή. Η θεραπεία είναι επίσης απαραίτητη και για καταστάσεις όπως η κατάθλιψη και η εξάρτηση από αλκοόλ και ουσίες, διαταραχές οι οποίες συνήθως συνοδεύουν το έντονο και επίμονο άγχος.

HARVARD MEDICAL SCHOOL